Animus

ANIMUS. Odpowiednikiem animy w strukturach psychicznych kobiet jest animus – kobiece wyobrażenie mężczyzny. W odróżnieniu od animy, która wyraża się jedynie jako postać kobiety, choć o ambiwalentnych czy przeciwstawnych cechach, animus przejawia się w wielu postaciach, w nieskończonej różnorodności. Fakt ten – mówi Jung – odzwierciedla różnice w świadomych postawach kobiet i mężczyzn. Podczas gdy świadomość kobiety ma zwykle charakter osobowy i skoncentrowany na rodzinie, świadomość mężczyzny jest zbudowana z różnych światów, a rodzina jest tylko jednym z nich. Dlatego jako przeciwieństwa świadomych postaw animus i anima są odpowiednio czymś mnogim (animus) lub pojedynczym (anima).

            Podobnie jak kobiecy Eros, który pozostając niezróżnicowany w męskiej animie, jest przyczyną zaburzeń emocjonalnych i niedojrzałych związków, męski Logos w nieświadomym animusie kobiety jest odpowiedzialny za formowanie się nieracjonalnych opinii i krytykanctwa. Według Emmy Jung (1934, s.20) w najbardziej typowy sposób animus pojawia się raczej w słowach niż w obrazach, a zwłaszcza jako głos komentujący daną sytuację lub stanowiący ogólne zasady. Gdy animus uzewnętrznia się, w snach i fantazjach przybiera formę „albo jako wielu mężczyzn, jako grupa ojców, rada, sąd, obradujący mędrcy, albo jako błyskotliwy artysta, który może wykreować dowolną formę i w pełni wykorzystuje tę zdolność” (s.27). Animus może się też przejawiać w postaci konkretnego mężczyzny: „jako ojciec, kochanek, brat, nauczyciel, sędzia, mędrzec, odkupiciel, artysta, filozof, uczony, budowniczy, zakonnik (zwłaszcza jezuita) albo jako kupiec, pilot, kierowca i tak dalej – słowem, jako mężczyzna obdarzony specjalnymi cechami umysłu lub innymi przymiotami męskości”. Pozytywne formy animusa są zwykle związane z dobrodusznością, fascynacją, wiedzą i zrozumieniem. Może on być także żądający, gwałtownie okrutny, kusicielski, moralistyczny i cenzorski (s.29). Odróżniony od ja i udostępniony świadomości, animus, a także anima, może się zmienić z uosobionego kompleksu w funkcję, która służy jako pomost do nieświadomości zbiorowej, podobnie jak persona pośredniczy między świadomością ego i światem zewnętrznym (Jung, 1935).

Źródło: Psychologia Religii, Paweł Socha, WsiP, Warszawa 1999