Jurodiwy (ros. юродивый, gr. môros, syr. ţđîäčâűé), także saloita – święty, szaleniec Chrystusowy. Jeden ze wzorów świętości dawnej Rosji (obok strastoterpców, starców i pielgrzymów). Staroruski termin pochodzi od słowa уродь, czyli "poroniony płód" - nawiązując do Pawłowego określenia (1Kor 15,8). Inne znaczenia słowa to: coś nienaturalnego, zniekształconego, zdeformowanego, obcego i niezrozumiałego.
Korzenie tej postawy można odleźć już u proroków Starego Testamentu.
Pan Bóg nakazał:
Jezus według Ewangelii tak był zaangażowany w głoszenie swojej nauki, że ludzie myśleli, iż "odszedł od zmysłów". (Mk 3, 20-21)
Stąd Paweł zachęca: "Jeśli ktoś spośród was mniema, że jest mądry na tym świecie, niech się stanie głupim, by posiadł mądrość" (por. 1Kor 1, 25; 3, 18; 4, 10–13).
W różnych kulturach szaleńcy byli pogardzani, ale również uważani za posiadających kontakt z innym światem. Poprzez swoje praktyki, jurodiwi naśladują Chrystusa poniżonego.
Można powiedzieć, że zamiast uciekać na pustynię lub do celi klasztornej powracali oni z osamotnienia by służyć ludziom poprzez zrywanie masek, wyśmiewanie pozoranctwa, rytualizmów i próżności.
By wstrząsnąć, poprzez demaskowanie pozornej „mądrości ludzkiej”.
Zjawisko jurodstwa narodziło się w Bizancjum w VI w. Za pierwszą kanonizowaną bizantyjską jurodiwą uznano św. Izydorę, mniszkę żyjącą prawdopodobnie w VI w. w Egipcie. Dużą popularnością cieszyli się też palestyński mnich św. Symeon Salos (VI w.) oraz św. Andrzej Salos vel Andriej Cariegradski (IX w.) z Kościoła Aleksandryjskiego.
Jednak swoje najbardziej spektakularne formy jurodstwo osiągnęło w prawosławnej Rusi, gdzie za świętych uznano łącznie aż 36 jurodiwych. Wśród nich św. Izaakija z Ławry Pieczerskiej (zm. 1090 – pierwszego kanonizowanego jurodiwego w Rosji), św. Prokopa z Ustiuga (zm. 1302), św. Fiodora i św. Nikola z Nowogrodu (obaj zmarli w 1392 r.) oraz św. Ksenię Petersburską, ostatnią kanonizowaną jurodiwą w Rosji (żyła pod koniec XVIII w.).