Karnawał

Karnawał

Wikipedia

Karnawał, zapusty – okres zimowych balów, maskarad, pochodów i zabaw. Rozpoczyna się najczęściej w dniu Trzech Króli, a kończy we wtorek przed Środą Popielcową, która oznacza początek wielkiego postu i oczekiwania na Wielkanoc.

 

Geneza karnawału

Nazwa pochodzi od włoskiego carne vale, a słowo to zaczerpnięte z łaciny oznaczało pożegnanie mięsa (carne mięso + valere obowiązywać, być ważnym, królować) lub "carne" - mięso + "vale" - żegnaj), przed rozpoczynającym się wielkim postem. Inna etymologia tej nazwy, każe szukać jej źródeł w (łac. carrus navalis wóz w kształcie okrętu), nazwie wozu który uczestniczył w procesji świątecznej ku czci bogini Izydy a później Dionizosa w starożytnym Rzymie. Karnawał wywodzi się z kultów płodności i z kultów agrarnych. Od głębokiej przeszłości utrzymywało się przekonanie, że im wyższe będą skoki, tym wyżej będzie rodziło zboże. Między innymi dlatego Karnawał jest tak ściśle związany z tańcami. W wielu krajach europejskich, zwłaszcza na wsiach praktykowano także tańce dookoła ogniska, najczęściej w formie koła.

Zapusty na Kaszubach

Zarówno zapusty jak i inne zwyczaje Kaszubów mają swoje źródło w dawnej przeszłości i tworzą ich kulturę. Zapusty, to czas zabaw i tańców. W tym czasie często spożywa się też duże ilości alkoholu. Panny wystrojone w piękne suknie brały udział w balach, by znaleźć mężów. Okres ten kończy się w ostatki. Dawniej w zapusty jedzono dużo tłustych dań, bardzo popularne były placki ziemniaczane. Jedzono wiele, jakby chciano zaspokoić głód przed zbliżającym się postem. Ludzie bardzo biedni starali się w tym dniu zjeść choć trochę mięsa wierząc w to, że kto w zapusty nie je mięsa, tego komary przez lato zjedzą. W tym czasie smażono też pączki, faworki i bliny. Taniec, zabawa, śpiewy, to nieodzowne elementy zapustne widoczne w każdym zakątku Kaszubów. Kaszubskie zwyczaje zapustne są bardzo wesołe i swawolne. Do dzisiaj zachował sie tu zwyczaj chodzenia w zapusty przebierańców. Spotkać można wśród nich postacie z kolędowania, niedźwiedzia, konia, bociana, cygana, czy żandarma. Bawią się zarówno starzy jak i młodzi. Ludzie bawią się szalenie, ale wraz z wybiciem północy kończy się zabawa i rozpoczyna się czas wielkiego postu. Zgodnie ze zwyczajem, we wtorek zapustny piecze się wyjątkowe ciasto, tzw. "popielnik". Ciasto to piecze się z reszty ciasta po pùrclach zôpùstnëch. Na Kaszubach bardzo przestrzega się dni postnych, dlatego też we wtorek zapustny dokładnie myje się wszystkie patelnie i garnki w których było przygotowywane na zapusty mięso. Dawniej na czas postu patelnie wieszano na płocie lub na kominie. Głównym pożywieniem Kaszubów w czasie postu były krëpe, bùlwe i slëdze. Śledzie były stosunkowo tanie, więc gospodarze mogli sobie pozwolić na zakup całej beczki śledzi, które spożywano w czasie postu. Zapusty, to czas w którym na Kaszubach odwiedzało się dalekich krewnych. Rodziny zbierały się i w kilka sań wyruszano na wspólne odwiedziny bliskich. Kaszubskie zwyczaje karnawalowe są bardzo urozmaicone,a wiele z nich przetrwało do dziś.[1]

Karnawał na świecie

Widowiskowe karnawały odbywają się w Rio de Janeiro, w Wenecji oraz na Wyspach Kanaryjskich i w Niemczech. Największym po karnawale w Rio de Janeiro pod względem liczby odwiedzających go turystów jest Notting Hill Carnival w Londynie. Co roku w ciągu dwóch dni przyciąga ponad 1,5 mln turystów.

Karnawał wenecki

Jednym ze zwyczajów jest Lot Anioła. W 2007 aniołem była włoska pływaczka Federica Pellegrini, natomiast w 2008 amerykański raper Coolio.

Karnawał w Londynie

Information icon.svg Osobny artykuł: Notting Hill Carnival.

Coroczny festiwal w Londynie trwa dwa dni (niedziela i poniedziałek, tzw. Bank Holiday Monday) w sierpniu w dzielnicy Notting Hill.

Karnawał w krajach niemieckojęzycznych

Centrum niemieckiego karnawału (Karneval) jest północna Nadrenia-Westfalia, gdzie co roku 11 listopada o godz. 11.11 rozpoczyna się tzw. piąta pora roku (tak nazywa się karnawał w Kolonii). Przez kolejne miesiące (w czasie adwentu nie wszędzie) odbywają się posiedzenia karnawałowe, sowicie podlewane alkoholem i intensywne przygotowania stowarzyszeń karnawałowych do karnawałowej parady końcem karnawału. Święto Trzech Króli rozpoczyna powszechny karnawał. W ostatni czwartek karnawału (Weiberfastnacht) w Nadrenii i Westfalii kobiety uzbrojone w nożyce obcinają mężczyznom krawaty, oprócz tego odbywają się też kobiece szturmy na ratusze. Co roku w Weiberfastnacht, punktualnie o godzinie 11.11 kilkadziesiąt tysięcy przebranych w barwne kostiumy kobiet wdziera się do ratuszy w Düsseldorfie, Bonn, Kolonii, Moguncji i innych niemieckich miastach, by obciąć krawaty urzędnikom i otrzymać symboliczny klucz do bram miasta, przejmując na ten dzień symbolicznie władzę. W ostatni poniedziałek (Rosenmontag) odbywają się duże karnawałowe parady, z muzyką, wozami pełnymi przebierańców zrzeszonych w towarzystwach karnawałowych, rzucających słodycze w tłum. Poszczególne regiony mają swoje zawołania (Narrenruf), np. Kölle Alaaf w Kolonii.

Poza powyższym obszarem istnieje zwyczaj świętowania karnawału pod nazwą Fasching, Fastnacht, Fastelabend lub Fasnacht - także poza Niemcami. Np. w Moguncji używa się nazw "Mainzer Fastnacht", "Määnzer Fassenacht" lub "Meenzer Fassenacht".

Karnawał w Belgii

Karnawał w Binche, jedyny w Europie i jeden z trzech w świecie wpisany na listę UNESCO.

Karnawał w Danii

Information icon.svg Osobny artykuł: Fastelavn.

W Danii obchodzone jest święto karnawałowe Fastelavn siedem tygodni przed Niedzielą Wielkanocną.

Karnawał w Nowym Orleanie

Information icon.svg Osobny artykuł: Mardi Gras.

Karnawał w Nowym Orleanie jest znany jako Mardi Gras, dosłownie "Tłusty wtorek" (Ostatki) - w rzeczywistości chodzi o cały okres karnawału.

Zobacz też

WiktionaryPl nodesc.svg
Zobacz hasło karnawał w Wikisłowniku
Commons in image icon.svg

Wikiźródła Tablice świąt ruchomych

Przypisy

Bibliografia


ANUTTARA > PL > Teksty > Święto > Karnawał >
Share: Facebook Twitter
Shortlink: https://www.anuttara.net/link/370568 sLink
[imsp]